مزرعه عروسکها یا مزرعه چاه عطایی زاده و هاشمی در روستای دم کفتار، به فاصله 20 کیلومتری شمال شهر اردکان در استان یزد به مختصات E054, 03.248 و N32, 28.736 و ارتفاع حدود 1600 متر از سطح دریا واقع است.

خدیجه خانم مامان عروسکهاست که به همراه همسرش آقای عطایی زاده در این مزرعه زندگی می کنند. خدیجه خانم در این مزرعه حدود 50 عروسک کوچک و بزرگ که برگرفته از شخصیت های حقیقی هستند، با استفاده از پارچه و مواد مستعمل، با ذوق و هنر منحصر به فردی درست کرده است.

مزارع این منطقه به نام چاه های آب آن شناخته می شوند که این مزرعه به نام چاه مهدی عطایی و یا مزرعه عروسکها شهرت دارد. شغل اصلی آقای عطایی زاده کشاورزی و کشت پسته و روناس در مزرعه است. تعدادی مرغ و خروس، غاز و گوسفند هم در مزرعه نگهداری می شوند. آنها یک پسر و هفت دختر دارند که همگی مستقل شده و در شهر زندگی می کنند.

برای دسترسی به مزرعه عروسکها لازم است که از سمت شمال شهر اردکان وارد جاده چوپانان شده و پس طی کمتر از 20 کیلومتر به یک پل کوچک می رسیم که در سمت چپ آن دکل مخابراتی بزرگی قرار دارد. در کنار دکل مخابراتی جاده فرعی پس از طی مسافتی به یک دو راهی می رسد. مسیر سمت راست را ادامه داده تا به یک ستون برق بتنی در سمت راست جاده برسیم. عروسکی بزرگ پارچه ای در کنار ستون، علامت مزرعه عروسکهاست. مسیر فرعی سمت راست را ادامه داده تا به مزرعه عروسکها برسیم. در انتهای مسیر تعداد زیادی عروسک بزرگ در سمت چپ و منزل آقای عطایی زاده و خدیجه خانم (مامان عروسکها) در سمت راست که یک بنای دو طبقه با نمای آجری است، به چشم می خورد.

و اما داستان عروسکها که همانند این ذوج خوشرو همگی شاد و خندان هستند، بر این قراره که هر عروسک اسم، شخصیت و داستانی داره که از داستان زندگی واقعی آدمها برگرفته شده اند.

تمام دیوارهای داخل منزل نیز پر از عروسکهای زیبا و جور واجور هستند و با کلی صنایع دستی تزیینی رنگ وارنگ ساخته دست خدیجه خانم هم تمام سقف و دیوارها را تزیین کردند.

حنا، سنا و طلا سه عروسک کوچک روی دیوار هستند. حاجی فیروز با صورت سیاه و حاجی نوروز با لباس قرمز، چوقی، صفا، صفیه و زکیه هم در داخل اتاق هستند.

عروسکهای بیرون هم به ترتیب حاجی نوروز و پسرش حاجی فیروز، حسن در حال کندن چاه، خدیجه خانم و پسرش رستم، آقا مراد و همسرش سودابه خانم و دختراشون حنا و حنانه، گلی با دخترش گلنار، غلام و بانو که غلام بیست سال قهر بوده و همسرش رو ترک کرده بوده و بعد با گل اومده، آشتی کرده و دوباره زندگیشون رو از سر گرفتند.

آقا ماشاالله هم که اخلاق خوبی نداشته تنها مونده و زن و بچه ای نداره و پدر و مادر رو هم از دست داده، داره زمین رو شخم می زنه و کشاورزی می کنه. آقا نادر و نازنین خانم که پرستار هست. بی بی خدابیامرز هم مادر خدیجه خانم مشغول کاربافی (پارچه بافی) هستند. باباکرم بیابون بوده و داره چای درست می کنه. مازیا یک خانم فرانسوی بوده که خواسته عروسک رستم رو تو کالسکه درست کنند. عبدلی و ماهرخ بزرگترین عروس کویر مرزه که لباسهاش با بطری نوشابه دست شده. پیر خارکن از بس که خار کنده قلبش رو باطری گذاشته و ماه بی بی همسرشه. نمکی داره با چرخ و ماسوره قدیمی چرخ می ریسه. بابا حیدر دو تا زن داره، بیست سال همسر اولش شهین باردار نمیشد، رفت با مهین ازدواج کرد و دختری به اسم سودابه خانم حاصل این ازدواج هست. بی بی عروسک کناری است. لیلی و مجنون همیشه دستشون تو دست همدیگه است و همدیگه رو خیلی دوست دارند، همه جا با همدیگه می رفتند و هیچوقت تنها نبودند.

بوتیما پشت دار قالی نشسته و داره قالی می بافه. ملاعمر سوار موتوره ولی موتورش خراب شده. بابارضا مشغول درست کردن کباب روی منقل هست. معجزه بزرگترین عروس مرزه است که در اثر زلزله کرمانشاه سه روز زیر آوار بوده و همانطور که خداوند شیشه را در بغل سنگ نگه می دارد، صحیح و سالم از زیر آوار نجات داده شد. شهربانو سوار بر الاغ خاکستری است. آقا ماشاالله ورودی ایستاده و نگهبان ورودی بوده. بی بی گل و آقا گل، خاله زیور، آقا تقی مشغول آبیاری مزرعه...

اینها تنها بخش کوچکی از شخصیت پردازی و داستان های واقعی زندگی عروسکهای مزرعه هستند که داستانهای کامل تر را می توانید از خدیجه خانم بشنوید.

خدیجه خانم در نظر دارد تا برای عروسکها سرپناهی بسازد که از باران و آفتاب در امان باشند. همچنین چند تابلو برای راهنمایی گردشگران در مسیر مزرعه عروسکها نصب کند.

در حال حاضر مزرعه عروسکها به یک جاذبه گردشگری بومگردی شهرستان اردکان و استان یزد تبدیل شده است. پیشنهاد می شود در سفر به استان یزد و شهرستان اردکان از مزرعه عروسکها دیدن نموده و داستان های شیرین عروسکها را از زبان مامان عروسکها بشنوید. امکان اقامت در هتل و اقامتگاه بومگردی در شهر اردکان میسر می باشد.

برای حمایت از اقتصاد این مزرعه در مراجعه به مزرعه عروسکها بهتر است پارچه و لوازم عروسک سازی یا مایحتاج زندگی از جمله میوه و... برای این ذوج دوست داشتنی با خود ببرید و یا با خرید عروسک، صنایع دستی و سوغات به اقتصاد گردشگری منطقه کمک کنید. در غیر اینصورت مبلغی به عنوان هزینه بازدید نقدا پرداخت کنید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به مزرعه عروسکهای اردکان یزد و مصاحبه با خدیجه خانم، آقای عطایی زاده و سایر افراد محلی