جزیره هرمز در جنوب ایران و یکی از بخش های شهرستان قشم در استان هرمزگان به شمار می آید. این جزیره در تنگه هرمز و ورودی خلیج فارس، در فاصله 18 کیلومتری جنوب شرقی بندر عباس و 25 کیلومتری شمال شرقی جزیره قشم و 18 کیلومتری شمال جزیره لارک، به مختصات جغرافیایی 27 درجه و دو دقیقه تا 27 درجه و 6 دقیقه عرض شمالی و 56 درجه و 25 دقیقه تا 56 درجه و 30 دقیقه طول شرقی قرار دارد.

جزیره هرمز بیضی شکل است و طول آن بین 7.5 تا 9 کیلومتر و عرض آن 5.5 کیلومتر و وسعت آن حدود 45 کیلومتر مربع می باشد.

جزیره هرمز آخرین برآمدگی های رشته کوه زاگرس در جنوب ایران است. این جزیره یک گنبد نمکی است. سطح آن ناهمواربوده، به غیر از قسمت هموار جزیره که به شکل قوسی از شرق تا غرب بخش شمالی جزیره را فرا گرفته، سایر نواحی جزیره تپه ماهوری است. بلندترین نقطه هرمز 228 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. در جزیره هرمز تشکیلات زمین شناسی منحصر به فردی وجود دارد که به سازند هرمز شهرت دارد. سنگ های این سازند متشکل از سنگ نمک و گچ، همراه با سنگ های رسوبی و آذرین است. ارتفاعات جزیره هرمز، رنگ های مختلفی همچون زرد، سفید، قرمز و... دارند.

در میان این کوه ها کوه قرمز رنگی با ارتفاع تقریبی 200 متر در جنوب جزیره قرار دارد که از خاک آن در صنایع سرامیک سازی، رنگ سازی، ساخت ضد زنگ، ساخت لوازم آرایش و شیشه ضد گلوله استفاده می شود. مردم محلی این کوه را کلک می نامند و از خاک سرخ بسیار نرم آن در تهیه انواع غذا، ترشیجات و مربا استفاده می کنند.

پوشش گیاهی جزیره به گونه های گیاهی مناطق حاره محدود می شود، که به طور عمده در مسیر رواناب ها و قسمت های هموار جزیره پراکنده اند. درختان نخل، کهور، کرت، کنار، گل ابریشم، درمان عقرب و بوته های مقاوم به خشکی هوا و شوری خاک، گیاهان جزیره را تشکیل می دهند. گونه های جانوری جزیره عبارتند از: بز، آهو، روباه، خارپشت، مار و مارمولک و پرندگان دریایی مهاجر شامل فلامینگو، اگرت، کاکایی، پرستوی دریایی و... را می توان در جزیره دید.

جزیره هرمز با نام های آرمو، ارمز، تیروس، جرون، چارون، زرون، مغستان و هارموزیا در منابع تاریخی یاد شده است. جزیره هرمز به دلیل موقعیت ممتاز جغرافیایی و قرار داشتن در تنگه هرمز اهمیت بسیاری دارد. بطوریکه دریانورد پرتقالی آلبوکرک گفته است "اگر جهان انگشتری باشد، هرمز نگین آن است". با توجه به اینکه این جزیره چند سال در اشغال پرتقالیها بوده است، قلعه پرتقالیها یکی از جاذبه های گردشگری جزیره است.

جزیره هرمز بعنوان منطقه نمونه گردشگری معرفی شده است. پرتگاه های صخره ای و سنگی کنار دریا، غذاهای دریایی، حیات وحش جانوری بکر مانند کوسه ماهی ها، دلفین ها، لاک پشت ها، شقایق های دریایی، و آهوان، آبسنگ های مرجانی در آب های ساحلی، گنبد های رنگارنگ نمکی، مراتع و جنگل های تنک، قلعه پرتقالی ها و توپ خانه آن، خانه زعفرانیه و آب انبارهای جزیره از دیدنی های جزیره هرمز بشمار می روند. بیش از 70 نوع رنگ از خاک جزیره استخراج می شود که همه ساله هنرمندان در ساحل غربی فرشی خاکی با استفاده از آن ایجاد می کنند.

محیط جزیره برای پیاده روی، دوچرخه سواری و برپایی کمپ بسیار امن و مناسب است. با توجه به گرم و شرجی بودن جزیره مراجعه در نیمه سرد سال پیشنهاد می شود. دسترسی به جزیره از مسیر دریایی بندر عباس و یا جزیره قشم است. با توجه به اینکه جزیره هرمز جزو منطقه آزاد قشم می باشد، گردشگران خارجی از طریق جزیره قشم بدون ویزا تا دو هفته می توانند در این منطقه اقامت داشته باشند.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتیهای ایران به جزیره رنگارنگ هرمز
• کتاب جزیره ها، نوشته دکتر نسرین احمدیان شالچی، گروه جغرافیای ممالک اسلامی و نجوم، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ گوتمبرگ، چاپ اول 1392، شابک: 9789649717708