روستای ماسوله در 26 کیلومتری جنوب غربی شهر فومن در استان گیلان و در مختصات E48, 59.419 و N38, 9.241 و ارتفاع حدود 1000 متر از سطح دریا واقع شده است.

معماری بدیع پله کانی روستای ماسوله در دامنه کوه، بصورتی که پشت بام هر خانه به منزله حیاط خانه بالایی است، به همراه طبیعت سرسبز و جذابش جوی افسون کننده و سیمایی یگانه به آن می بخشد. روستا در دامنه کوهستان تالش واقع شده که در کنار آن آبشار و امواج خروشان ماسوله رودخان به پایین روستا گذر می کند و منظره سرسبز جنگل و درختان کهنسال و تنومند را در مقابل خود دارد.

روستا متشکل از چهار قسمت به نامهای محله خانه بر، محله مسجد بر، اسد خانه و کش سر علیا است که به اضافه شش محله فرعی دیگر با جمعیت زمستانی غریب دو هزار نفر و تابستانها نزدیک به ده هزار نفر در وسعتی به مساحت تقریبی صد و پنجاه هزار متر مربع قرار گرفته است که طولی حدود پانصد متر در جهت شرقی-غربی و عرضی حدود سیصد متر در جهت شمالی-جنوبی دارد. اختلاف ارتفاع از بلندترین نقطه تا پایین ترین سطح روستا غریب صد متر است که همین مسئله موجب پیدایش یک نمای بی نظیر در معماری ماسوله است. بدین نحو که گذرگاهها و معابر عمومی اکثرا همان بام خانه هاست. به عبارت دیگر در ماسوله غالبا وقتی از کوچه ای گذر کنی، از روی بام چند خانه گذشته ای و ارتباط این گذرگاهها به وسیله پله های سنگی بلندی است که نمای کلی روستا را یکپارچه تر و زیباتر می نمایاند. اغلب خانه های ماسوله دو طبقه هستند و از خشت، سنگ لاشه، ملاط، تیرهای چوبی و سرخس وحشی که عایق آب است ساخته شده اند.

برخی قدمت روستای ماسوله را هزار و سیصد سال و برخی دیگر دیرینگی آن را به دوهزار و پانصد تا سه هزار و پانصد سال پیش نسبت می دهند. زمانی که مردم کهنه ماسوله را (واقع در شش کیلومتری غرب ماسوله فعلی) ترک گفته و به این منطقه نقل مکان کرده اند. اوج جاذبه ماسوله در بازار آن متجلی است. بازاری بدون سقف، چند طبقه که دکانهای چموش دوزی، چاقوسازی، چکش سازی، آهنگری و... را در خود دارد. از سوغات ماسوله نیز می توان به دست بافته ها، عروسک ماسوله، لباس محلی، انواع سبزیجات کوهی و سایر محصولات غذایی محلی اشاره نمود.

در حال حاضر در تمام فصول سال می توان به ماسوله مراجعه نمود. لیکن اواسط بهار بهترین زمان بهره مندی از طراوت و سرسبزی طبیعت منطقه است. گر چه پیشنهاد می شود در تعطیلات خاص که انبوه جمعیت به این منطقه سرازیر می شود به ماسوله سفر نکنید. در این روستا امکانات اقامتی ویژه ای برای شب مانی گردشگران وجود دارد و اقامت و گشت شبانه در روستا نیز جذابیت فوق العاده ای دارد. در سفر به منطقه فومن و ماسوله می توان از سایر جاذبه های گردشگری منطقه از جمله قلعه رودخان، روستای شازده ابراهیم، دریاچه سقالکسر، موزه میراث روستایی گیلان و... نیز بازدید نمود. همچنین حتما از محصولات و غذای محلی این منطقه نیز بهره مند شوید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتیهای ایران به روستای ماسوله
• کتاب نگاهی به ماسوله، نگارش فریده گلبو(کردوانی)، انتشارات ایران شناسی، چاپ اول بهار 1388، شابک: 9789642725366