شهر تاریخی ندوشن Nodooshan از توابع شهرستان میبد در استان یزد، به فاصله حدود 50 کیلومتری جنوب غربی میبد، 100 کیلومتری شمال غرب یزد، در مرکز جغرافیایی ایران به مختصات E053, 32.902 و N32, 01.807 و ارتفاع حدود 2000 متر از سطح دریا واقع است.

شهرت این شهر بیشتر به واسطه آثار و ابنیه تاریخی-فرهنگی و بافت قدیم آن است که به خوبی حفظ شده است. پیشینه شهر به 2500 سال پیش باز می گردد. این شهر در قرن پنجم و ششم هجری از رونق برخوردار بوده است. قدیمی ترین بخش بجای مانده در حال حاضر به دوران ایلخانی بر می گردد. ساختار فعلی ندوشن متعلق به قرن هشتم هجری قمری و زمان آل مظفر در میبد می شود و تغییر چهره بافت مذکور نیز توسط همین خاندان صورت گرفته است.

شهر به صورت قلعه ای است که در برج و باروی خشتی-چینه ای محصور بوده است. بافت قدیم شهر به شماره 11593 به تاریخ 24/12/1383  در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

از جاذبه های گردشگری ندوشن می توان به قلعه سپیده، مسجد جامع، خانه قلعه ایها، امامزاده مامانیک، منار جنبان، سنگ آبها، برج و باروی دفاعی شهر، دروازه های ورودی، آب انبار شاه عباسی، قنات تاریخی، حمام سنتی توده، حسینیه، منبر چوبی تاریخی مسجد، بافت تاریخی، دربندها، خانه های تاریخی، آبشار سفیده، بادگیرها، رباط خرگوشی، مسجد آمنه، مسجد سر پل بوستان، سنگ نگاره های کوه سرخ، غار فدایی، غار نباتی، کتیبه سنگی، برج آجلان، برج چهار بر، غار سلغون و... اشاره نمود.

رودخانه فصلی ندوشان از میان شهر عبور می کند. ندوشن از غرب به کوه بلند، از شمال شرقی به کوه سفید و از شمال به کوه سرخ محدود می شود. آب و هوای ندوشن معتدل و نیمه خشک است.

ندوشن از نام های زرتشتی است. این شهر قبل از اسلام منطقه ای زرتشتی نشین بوده است. صنایع دستی ندوشن شامل تولید محصولات آهنگری (چلنگری) قند چین و قیچی است که معمولا در بازارهای اصفهان، یزد و مشهد به فروش می رسد. زیلو بافی نیز در این شهر رواج دارد. کلوچه محلی ندوشن، نان هیزمی سنتی، پشمک، قطاب، ماست گوسفندی، پنیر محلی، کشک، مسکه، روغن گوسفندی، گیاهان دارویی و... سوغات معروف ندوشن هستند. از غذاهای سنتی ندوشن می توان به انواع آش، اشکنه و شوربای محلی اشاره کرد.

وجود انواع نمادهای سنتی شهرهای تاریخی ایران از جمله برج و بارو، دیوار دفاعی شهر، قلعه، دروازه های ورودی، قلعه، منار جنبان، بافت تاریخی، خانه های سنتی، مسجد جامع، حسینیه، قنات، حمام سنتی، بادگیر، آب انبار، دربند، رباط، کتیبه سنگی و.. بصورت منسجم و در یک شهر کوچک، ندوشن را به یک جاذبه تاریخی-فرهنگی منحصر به فرد تبدیل کرده است.

شهر ندوشن با جاده آسفالت از شهرهای میبد و تفت قابل دسترسی است. اقامتگاه های بومگردی از جمله قلعه سپیده برای اقامت گردشگران محیا بوده و همچنین رستوران سنتی و غذاهای محلی در ندوشن قابل سفارش است. پیشنهاد می شود در سفر به شهر تاریخی یزد از بافت تاریخی و جاذبه های گردشگری ندوشن نیز بازدید نمایید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به شهر تاریخی ندوشن
• کتابچه اینجا ندوشن، مرکز جغرافیایی ایران، شهرداری ندوشن
• کتب راهنمای گردشگری روستاهای ایران 6، نوشته حسن زنده دل، انتشارات ایرانگردان، سال 1386، شابک: 9789646635814
• بروشور میبد، شهر جهانی زیلو، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد
• کتاب اطلس راه های ایران، نوشته سعید بختیاری، انتشارات گیتاشناسی، چاپ سال 1394، شابک: 9789643424480