پل سنگی غار فارسان (تاق سنگی پارس) در دامنه جنوبی کوه های واقع در سه کیلومتری  شمال شرق روستای ثغوری، بخش نیمبلوک، در 10 کیلومتری شهر خضری دشت بیاض، واقع در شمال شهرستان قائن و شمال استان خراسان جنوبی، به فاصله حدود 65 کیلومتری شمال غرب قائن، 175 کیلومتری شمال بیرجند، 60 کیلومتری جنوب شرقی گناباد و 330 کیلومتری جنوب مشهد، به مختصات E058, 43.444 و N34, 04,735 و ارتفاع حدود 2200 متر از سطح دریا واقع است.

غار فارسان یک غار سنگی و صخره ای است که از دوران میان سنگی محل سکونت انسان بوده و با وجود لایه های باستانی آن، تاکنون کاوش باستانشناسی در آن انجام نشده است. این غار از سه دهانه غار تو در تو که به یکدیگر راه داشتند تشکیل می شده است. گفته می شود که قسمتهای ورودی غار بر اثر زلزله سال 1347 فردوس، فرو ریخته و قسمت اصلی ورودی آن به شکل تاق سنگی یا پل سنگی باقی می ماند که تاق سنگی با ابهت و با عظمتی را در ورودی غار شکل می دهد.

پل سنگی فارسان در حدود 30 متر طول و حدود 20 متر ارتفاع دارد. عبور از روی پل سنگی فارسان با توجه به ناهمواری روی پل، ارتفاع خالی زیر پل و وجود صخره های سنگی در زیر آن، بسیار خطرناک است و توصیه نمی شود.

ورودی غار محل لانه و پناهگاه پرندگان شکاری، کبوتر، پرستو و سایر پرندگان است. تالار اولیه غار بزرگ است و حدود 8 متر ارتفاع دارد. در ابتدای این تالار حوض نسبتا بزرگی وجود دارد که در حال حاضر تنها بخشی از آن قابل مشاهده است. حوض از سنگ، آجر و ساروج ساخته شده و احتمالا مربوط به دوران سلجوقیان و قلعه های اسماعیلیه باشد. در عمق 20 متری غار دهانه کوچکتری وجود دارد که دهلیزی را به تالار ابتدایی غار مربوط می کند. پس از طی این دهلیز فضای وسیعی وجود دارد که در آن آثار و بقایای استقرار از دوره های پیش از تاریخ تا دوران سلجوقی پراکنده است. این غار حداقل از دوره میان سنگی مورد توجه انسان بوده و از آن بعنوان یک سکونتگاه امن استفاده می شده است.

این جاذبه با شماره 3342 در اسفند ماه 1379 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

برای مراجعه به غار فارسان در شمال استان خراسان جنوبی و شمال شهرستان قاینات به شهر خضری دشت بیاض رفته، از سمت غرب بعد از طی حدود 7 کیلومتر جاده آسفالت کفی به روستای ثغوری می رسیم. در سمت شمال شرق روستای ثغوری، جاده ای خاکی، کوهستانی و ناهموار تا نزدیک دامنه کوه دهانه غار فارسان پیش می رود که برای طی مسیر خودرو دو دیفرانسیل مورد نیاز است. از روستا تا پل سنگی غار فارسان حدود یک ساعت پیاده روی در پیش است. از آخرین محل توقف خودروهای دو دیفرانسیل تا پل سنگی غار فارسان نیز حد.د 20 دقیقه کوهپیمایی متوسط پیش روست. از محل آخرین توقفگاه خودروها، دهانه غار و پل سنگی قابل مشاهده است.

پیشنهاد می شود در سفر به استان خراسان جنوبی ( شهرستان قائن) و جنوب استان خراسان رضوی (شهرستان گناباد) از این جاذبه طبیعی باشکوه و منحصر به فرد بازدید نمایید. حتما تجهیزات مناسب طبیعت گردی از جمله کفش مناسب کوهپیمایی، راهنمای محلی و یا راهنمای طبیعت گردی آشنا به منطقه به همراه داشته باشید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به شهرستان قائن، شهر خضری دشت بیاض، روستای ثغوری و پل سنگی غار فارسان
• راهنمای گردشگری شهرستان قاینات، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، سال 1397
• برنامه صدا و سیمای استان خراسان جنوبی، مرکز بیرجند
• کتاب اطلس راه های ایران، سعید بختیاری، انتشارات گیتاشناسی، چاپ اول سال 1394، شابک: 9789643424480