غارهای هوتو و کمربند در روستای تروجن، دو کیلومتری غرب بهشهر، استان مازندران به فاصله 10 کیلومتری جنوب دریای کاسپین واقع اند. غار هوتو در مختصات E053, 29.748 و N36, 41.283 و ارتفاع 110 متر از سطح دریا و غار کمربند در 100 متری جنوب غار هوتو به مختصات E053, 29.732 و N36, 41.250 و ارتفاع 120 متر از سطح دریا قرار دارند. اهمیت و شهرت جهانی این دو غار به دلیل یافته های زندگی انسان غارنشین و ماقبل تاریخ در دوران فراپارینه سنگی حدود 10 هزار سال پیش از میلاد و ماقبل آن در کاوش های دیرینه شناسی است.

دهانه غار هوتو رو به سمت شمال غربی قرار گرفته است. از غار هوتو مقادیر زیادی ابزارهای سنگی، تعدادی سفال عصر نوسنگی و دوره های پس از آن و چندین نمونه تدفین انسان به دست آمده است. از لایه های فراپارینه سنگی این غار مجموعه بزرگی از دست ساخته های سنگی، استخوانی، شاخ، صدف، قلوه سنگ و بقایای جانوری بدست آمده است. بر اساس مطالعات بقایای جانوری، به نظر می رسد که ساکنان هوتو، بیشتر به شکار فک دریایی، گرگ، آهو، بز کوهی، گوسفند و بز وحشی می پرداختند. نتایج سال یابی رادیوکربن قدمتی نزدیک به 9910 پیش از میلاد را برای استقرار فراپارینه سنگی در غار هوتو مشخص کرده است. طی این کاوش ها، مجموعه ای از تدفین های اولیه و ثانویه همراه گل اخرا به دست آمد.

غنای غار هوتو از دوره اشکانیان تا حدود 13 هزار سال پیش است. کشف اسکلت کودکی شش تا هشت ماهه در دوره پارینه سنگی که قدمت آن به بیش از 12 هزار سال قبل می رسد و بصورت نشسته دفن شده است. بخش های اصلی جمجمه کودک خردسال با رنگ قرمز و گل اخرا رنگ آمیزی شده بود و دور تا دور گردن آن نیز با گردنبندی که به نظر می رسد دو بار به دور گردن آن پیچیده شده و جسد به خاک سپرده شده بود.

دهانه غار کمربند رو به سمت غرب واقع شده است. زمان شکل گیری غار کمربند بر اساس فسیل های موجود در بافت سنگ آهکی بدنه، به دوران ژوراسیک نسبت داده می شود. در نزدیکی غار، رگه های سنگ چرت (چخماق) وجود دارد که برای تولید ابزارهای سنگی مناسب بوده و از آن استفاده می شده است. ابعاد این غار نزدیک به عمق 10 متر و عرض 8 متر است و ارتفاع سقف غار از سطح کف نزدیک به 5 متر است. غار کمربند پس از دوره فراپارینه سنگی، در دوره آغاز نوسنگی و نوسنگی با سفال نیز مورد استفاده انسان بوده و در لایه های نوسنگی آن، یکی از قدیمی ترین سفال های شمال مرکز فلات ایران به دست آمده است.

نتایج سال یابی رادیوکربن بیانگر آن است که غار کمربند در زمانی بین 9800 پیش از میلاد تا حدود 6500 پیش از میلاد مورد استفاده انسان غار نشین قرار گرفته است. بقایای اسکلت بیش از 6 نفر در کاوش های غار کمربند کشف شده است.

به طور کلی آثاری که از غارهای کمربند و هوتو پیدا شده مکمل یکدیگرند. این وضعیت اجازه می دهد که بتوان در ناحیه مازندران تحول و تکامل انسان را از دوران یخبندان تا عصر حاضر مورد بررسی قرار داد. غنا و گستردگی اطلاعات حاصل از این غارها به حدی است که نظیر آن در سراسر ایران کمتر مشاهده شده است. در دوران نوسنگی قدیم ساکنان غار توانستند حیواناتی از قبیل بز و گوسفند را اهلی کنند و حتی به کار زراعت بپردازند.

مجتمع گردشگری رفاهی غار هوتو و کمربند در محوطه ای دارای امکانات پارکینگ، سرویس بهداشتی، آلاچیق، باغ های انار، فروشگاه، سفره خانه، پارک کودک و... است و جهت اقامت گردشگران نیز مناسب است.

از محل پارک خودرو تا ورودی غارها حدود 10 دقیقه پیاده روی سبک در پیش است که برای اغلب گروه های سنی با حداقل توان بدنی در دسترس است. پیشنهاد می شود در سفر به استان مازندران و شهرستان بهشهر از این جاذبه گردشگری طبیعی و تاریخی بازدید نمایید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به غارهای هوتو و کمربند روستای تروجن شهرستان بهشهر
• کتاب راهنمای غارهای ایران، نوشته حسن زنده دل، انتشارات ایرانگردان، چاپ سال 1387، شابک: 9789646635425
• بروشور مجتمع تفریحی توریستی هوتو، روابط عمومی شرکت تعاونی سبز گستر هوتو
• کتاب ایران شناسی 12، جاذبه های مازندران، نوشته س. صداقت، انتشارات 360 درجه، چاپ اول 1397، شابک: 9786008320807