پل باستانی گاومیشان در جنوب غربی ایران، استان ایلام، شمال شرقی شهرستان دره شهر، به فاصله 15 کیلومتری شهر دره شهر، نزدیک روستای بن باباجان، بقایای شهر تاریخی سیمره و مرز استان لرستان به فاصله 30 کیلومتری پل دختر بر روی رودخانه سیمره و دامنه کبیرکوه به مختصات E47, 32.677 و N33, 04,249 و ارتفاع حدود 650 متر از سطح دریا قرار دارد.

پل تاریخی گاومیشان بر روی رودخانه خروشان سیمره پس از تلاقی رودخانه کشکان واقع است. راهی که از این مسیر می گذشته، یکی از شاخه های فرعی بوده که از راه اصلی شوش-همدان منشعب می شده است. پل گاومیشان ارتباط منطقه ایلام به لرستان را تامین می کرده است.

طول پل 178 متر و عرض مسیر روی آن 8.20 متر می باشد. پایه های اصلی این پل از سنگ های بزرگ تراشیده شده قطور و مدور بوده است. این پل موج شکن و طاق های مختلفی دارد که به وسیله راهروهای چند پله به هم متصل می شود. پل دارای 6 طاق بوده که فقط یکی از آن ها سالم باقی مانده است. بزرگترین طاق پل 33.70 متر بوده که عریض ترین طاق دوران باستان قلمداد می شود و در مجرای اصلی آب قرار داشته است. این طاق شاهکار مهندسی و معماری زمان خود محسوب می شود. طاق های فرعی و جانبی این پل به عنوان کاروانسرا و سرپناه برای مسافرین عبوری نیز کاربرد داشته است.

در این پل از مصالح بلوک های سنگی بزرگ، قلوه سنگ، آجر و ملاط گچ نیم کوپ استفاده شده است. قدمت پل مربوط به پیش از اسلام و دوران ساسانیان بوده که در دوران بعد از اسلام، بخصوص صفویه و قاجاریه مرمت و بازسازی شده است. بنا به نظر مورخان، این پل در سال 1334 هجری قمری بر اثر زلزله تخریب شده است.

بقایای معماری از پایه پل و پلکان های حجاری شده بر روی صخره های جنب رودخانه از دیگر آثار موجود در حریم پل گاومیشان می باشد. وجه تسمیه این پل برگرفته از گومیشه به معنی محل پرورش گاو است. این پل به نام های گاومیشان، گومیشه و گاماسا شهرت دارد. پل گاومیشان در سال 1377 به شماره 2222 در فهرست آثار ملی ایران به نام استان های ایلام و لرستان به ثبت مشترک رسیده است.

پل گاومیشان با پل های شادروان در شوشتر، پل دزفول و پل دختر در یک دوران ساخته شده است و بویژه به پل شادروان شوشتر شباهت دارد.

در سفر به شهرستان دره شهر استان ایلام و پل دختر استان لرستان حتما از این جاذبه گردشگری تاریخی فرهنگی و شاهکار مهندسی و معماری دوران باستان ایران بازدید نمایید. در سفر به این منطقه می توانید از سایر جاذبه های گردشگری منطقه از جمله ماداکتو (شهر تاریخی سیمره)، تنگه بهرام چوبین، چهارتاقی آتشکده و... نیز دیدن نمایید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به پل گاومیشان دره شهر در استان ایلام
• نشریه گردشگری مهر پارسه، شماره پیاپی 18، شماره 10، فروردین ماه 1397
• راهنمای ایران سفر، استان ایلام، انتشارات بافرزانگان، سال 1392
• نقشه و راهنمای گردشگری استان ایلام، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ایلام