روستای کلپورگان در فاصله 25 کیلومتری جنوب شرقی سراوان، 375 کیلومتری جنوب شرقی زاهدان، 1766 کیلومتری جنوب شرقی تهران، در جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان و جنوب شرقی ایران، به مختصات E062, 32.283 و N27, 13.876 و ارتفاع 1165 متر از سطح دریا قرار دارد.

موزه زنده سفال کلپورگان (موزه خاک) نشان دهنده تداوم حیات شش هزار ساله نوعی سفال داغدار براق با فرم ها و نقوش پیش از تاریخ در ایران است که به نام سفال قرمز منقوش شناخته می شود. روش ساخت، تزیین و معادن تامین مصالح این نوع سفال طی هزاره ها تغییر نکرده است. این روستا به عنوان یک موزه زنده که تداوم سنت سفالگری پیش از تاریخ بلوچستان ایران را به نمایش گذاشته به ثبت آثار ملی کشور رسیده است.

روش تهیه سفال در این روستا بدین صورت است که ابتدا خاک رس و خاجک را با آب بطور کامل مخلوط نموده و گل سفالگری تهیه می کنند. سپس گل سفالگری را با دست و بدون استفاده از چرخ سفالگری در چند مرحله شکل داده و انواع محصولات سفالی را تهیه می کنند. عدم استفاده از چرخ سفالگری در حالی است که بنابر یافته های باستان شناسان، چرخ سفالگری در ایران در دوران مس و سنگ (روستانشینی میانه و جدید، بین 4500 تا 3300 سال پیش از میلاد) ابداع شده است و این نوع تولید سفال مربوط به دوران پیش از آن یعنی دوران نوسنگی با سفال (روستانشینی آغازین، قدیم و میانه، بین 9000 تا 4500 سال پیش از میلاد) بوده است. در مرحله بعد، پس از خشک شدن سفال آنرا با رنگی کاملا طبیعی و ماقبل تاریخی که از خیساندن و سایش سنگ تیتوک بدست می آید، بر روی سنگ نقش و نگارهای ماقبل تاریخی ترسیم نموده و بدون رنگ و لعاب دادن، در کوره می پزند.

تقریبا همه نوع محصول سفالی اعم از کوزه، خمره، جام، کاسه، پیاله، فنجان، نعلبکی، گلدان، پارچ، قندان، ظروف پذیرایی، ظروف تزیینی، میوه خوری، شکلات خوری، بشقاب، پیش دستی، دیس، لیوان، قابلمه، دیزی، قلک، آبخوری و غذاخوری پرندگان، قلیان، زیرسیگاری، طرح مجسمه های ماقبل تاریخ و... به همین روش با طرحهای ماقبل تاریخی تولید می شود.

روستای کلپورگان مردمانی خشرو و میهمان نواز دارد. غذای محلی معروف آن تنورچه نام دارد که از پخته شدن گوشت کامل گوسفند یا مرغ در تنور اندود شده تهیه می شود که بسیار لذیذ است و طرفداران فراوان دارد. نوعی سبزی کوهی خوراکی به نام پترونک نیز در منطقه می روید که پر طرفدار است.

کلپورگان روستای کوچکی است که تنها 712 نفر جمعیت دارد و ساکنان آن از اقوام بلوچ هستند. لباس محلی بلوچی، سوزن دوزی، سکه دوزی، حصیربافی، گلیم بافی، زیورآلات سنتی سایر صنایع دستی و سوغات منطقه اند. پیشنهاد می شود در سفر به جنوب شرقی ایران و استان سیستان و بلوچستان از این روستا بازدید نموده و از محصولات صنایع دستی منحصر به فرد، غذاهای لذیذ و سایر محصولات محلی آن بهره مند شوید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به روستای کلپورگان
• کتاب راهنمای گردشگری استان سیستان و بلوچستان(سفر به طبیعتی ناشناخته، تاریخی کهن)، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان، انتشارات ایرانشناسی، چاپ دوم بهار 1391، شابک: 9789642725397
• کتاب اطلس جامع گردشگری استان سیستان و بلوچستان، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان، انتشارات ایرانشناسی، چاپ اول بهار 1388، شابک: 9789642725403
• کتاب اطلس راههای ایران، زیر نظر سعید بختیاری، انتشارات گیتا شناسی، 1397، شابک: 9789643424480
• بروشور موزه ملی ایران، موزه ایران باستان (دوران پیش از تاریخ و تاریخی)، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، انتشارات موزه ملی ایران