شهر قمصر مرکز بخش قمصر از بخش های شهرستان کاشان در 30 کیلومتری جنوب کاشان، در استان اصفهان به مختصات E51, 27 و N33, 45 و ارتفاع حدود 1900 متر از سطح دریا قرار دارد. قمصر در میان کوه ها قرار گرفته، رود قمصر از میان آن می گذرد و آب و هوای کوهستانی سرد و خشک دارد.

گل محمدی محبوب ترین گل در ایران است که از گل و عطر آن استفاده های بسیاری می شود. گلاب که از عرق گل محمدی تهیه می شود، در زندگی ایرانیان نقش بسزایی دارد. طی قرنها روش تهیه عرق این گل تغییر چندانی نداشته و هر ساله در نیمه دوم فصل بهار، طی مراسم گلاب گیری به آن پرداخته می شود که گردشگران فراوانی برای دیدن مراسم و تهیه گلاب و سایر عرقیات را به خود جذب می کند.

گرچه در جای جای ایران از جمله استان های اصفهان، فارس، خراسان، یزد، کرمان و آذربایجان نیز مراسم گلاب گیری انجام می شود، ولی شهرت مناطق اطراف کاشان از جمله قمصر، نیاسر، برزک، جوشقان، قهرود و روستای مرق از سایرین بیشتر است.

وجود گلستان های پر از گل محمدی و انواع گیاهان معطر در مناطق ییلاقی دامنه کوههای کرکس باعث شده است تا علاوه بر ایجاد مناظر بدیع و خیال انگیز طبیعی، مرغوب ترین انواع عطر، گلاب و عرقیات گیاهی در این منطقه تولید و به سراسر دنیا صادر شود. چنان که مشهور است حتی جهت شستشوی خانه کعبه از گلاب ناب قمصر کاشان استفاده می شود.

گلاب قمصر و گلاب گیری شهره آفاق است و شهرت جهانی دارد تا بدان حد که در بازارهای اروپا، آمریکا و شرق دور ارزش و طرفداران فراوان دارد. در قمصر آنان که رسم و شیوه پدران و نیاکان را در گلاب گیری حفظ کرده اند و به آیین سنتی گلاب می گیرند در خانه ((نی قازان)) دارند و امروزه نیز اغلب بدین روش نسبت به تهیه گلاب و سایر عرقیات اقدام می کنند.

در کنار گلاب گیری سنتی، گلاب گیری به شیوه صنعتی و مدرن نیز وجود دارد که در چند سال اخیر پا گرفته است. شیوه تازه در گلاب گیری که به جای نی قازان و کوره های قدیمی، در کارخانه با ماشین آلات صنعتی پیشرفته انجام می شود، گرچه پولساز است و آسان ولی لطف و استقبال گلاب گیری سنتی را ندارد.

روش کار گلاب گیری بدین صورت است که در ابتدا پیش از برآمدن آفتاب، نسبت به چیدن گلها اقدام می شود تا عطر گل حفظ شود. گل های چیده شده را به همراه آب داخل دیگ های سنتی مسی ریخته و درب آنرا کاملا آب بندی می کنند و بر روی اجاق قرار می دهند. بخار آب به همراه عطر گل از لوله که بر روی درب تعبیه شده است به مخزنی که در آب سرد قرار دارد هدایت شده و به مایع تبدیل می شود. بدین روش با تقطیر مخلوط آب و گل، گلاب تهیه می شود. برای تهیه گلاب دو آتشه مجددا گلاب را به همراه گل تازه در دیگ ریخته و فرآیند را تکرار می کنند که عطر و بوی دوچندان حاصل می شود. در سایر فصول سال نیز این افراد نسبت به تهیه سایر عرقیات از سایر گیاهان معطر و یا گیاهان دارویی اقدام می کنند که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

هل، دارچین، بهار نارنج، کاسنی، نعنا، میخک، نسترن، یونجه، مریم گلی، مرزن جوش، مرزه، زیره سبز، زیره سیاه، آرتیشو، آویشن، آلوئه ورا، بابونه، بادرنجبونه، برگ بید، برگ چنار، برگ زیتون، برگ گردو، بومادران، بیدمشک، پونه، چهل گیاه، خاکشیر، خار مریم، خار شتر، رازیانه، رزماری، زنجبیل، زنیان، سیر، سنبل طیب، شاهتره، شنبلیله، شنگ، شوید، شیرین بیان، شلتوک، کاکوتی، کرفس، کندر، گزنه، گاوزبان، گشنیز، گلپر، گل ختمی، گل پنیرک و ...

پیشنهاد می شود در نیمه دوم فصل بهار به این منطقه سفر کرده و علاوه بر بهره مندی از آب و هوا، چشم اندازها، جاذبه های طبیعی، تاریخی، فرهنگی و مراسم گلاب گیری، با تهیه محصولات مرغوب گلاب و عرقیات، از کیفیت بالای این محصولات بهره مند شوید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به مراسم گلاب گیری قمصر و نیاسر
• کتاب شناخت شهرهای ایران، نوشته عبدالحسین سعیدیان، انتشارات علم و زندگی، چاپ دوم 1383، شابک: 96490052805
• ماهنامه ایران شناسی و ایرانگردی سرزمین من، شماره پیاپی 100، فروردین 1397
• نقشه راهنمای گردشگری کاشان، مدیریت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان کاشان، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان
• نقشه گردشگری نیاسر، نیاسر میراث جهانی، شهرداری نیاسر