روستای پاده واقع در بخش آرادان شهرستان گرمسار استان سمنان، در 4 کیلومتری شمال شرقی آرادان، 16 کیلومتری شرق گرمسار، حدود 130 کیلومتری شرق تهران و در جنوب بزرگراه تهران- مشهد در مختصات E52, 30 & N35, 11 و ارتفاع حدود 840 متر از سطح دریا واقع است.

روستای پاده که در گذشته پایین ده نام داشت، به دلیل قرار گرفتن بر سر راه اصلی راه ابریشم از شهر ری تا مشهد، در گذشته از رونق قابل توجهی برخوردار بوده است و یکی از منازل مهم بین راهی نیز محسوب می شده است. این رونق دیر پا باعث ایجاد و احداث بناهای عمومی و عام المنفعه فراوانی در این روستا گردیده که بسیاری از آنها تاکنون سالم و پابرجا باقی مانده اند.

علاوه بر این حفظ بافت تاریخی روستا و وجود ساختمان های مسکونی قدیمی در سطح روستا نظر هر بیننده ای را به خود جلب می نماید. روستای پاده در منطقه کویری مابین دامنه های جنوبی رشته کوه البرز و دشت کویر استقرار یافته و اقلیم نیمه بیابانی دارد. آب و هوای آن در تابستان گرم و در زمستان سرد است.

قلعه پاده، امامزاده، تکیه، مسجد، خانقاه، حمام عمومی، یخچال خشتی، حوض، آب انبار، کوره آجرپزی، چال خشت مالی، قبرستان، پل سنگی و تعدادی بنای با ارزش مسکونی مهمترین آثار تاریخی و دیدنی این روستا به شمار می آیند که وجهه خاصی به این روستا بخشیده اند.

ناصرالدین شاه قاجار، هوتوم شیندلر (سفیر اروپایی)، صنیع الدوله (وزیر ناصرالدین شاه)، روزنامه های مسافرت هرات، سفرنامه خراسان، سفرنامه مرو، سفرنامه استرآباد، مازندران و گیلان (نوشته میرزا ابراهیم برای ژنرال درن)، میرزا محمد رضا کلهر و روزنامه سفر خراسان (نوشته میرزا قهرمان امین لشگر) از جمله اشخاص و سفرنامه هایی هستند که در آنها به روستای پاده اشاره شده است.

قلعه پاده به عنوان مهمترین و قدیمی ترین اثر باستانی روستای پاده مطرح است که بنای آن به پیش از اسلام و دوران ساسانیان باز می گردد. این قلعه بلند و با عظمت که در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد، با مساحت بیش از یک هکتار از خشت و گل ساخته شده و در مرکز روستا واقع است. این قلعه به شکل مدور بر روی یک محوطه بزرگ و بلند آبرفتی ایجاد شده است. ورودی قلعه در سمت جنوب دارای یک درب سنگی عظیم بوده و اطراف قلعه نیز خندق حفر بوده است. بر فراز قلعه که مرتفع است، چشم انداز کاملی از روستا، دشت اطراف و بزرگراه تهران-مشهد به چشم می خورد.

حمام پاده به سبک معماری حمام های ایرانی ساخته شده است. بنا دارای فضاهای مجزا از هم شامل ورودی، کفش کن، راهرو دسترسی، فضای اصلی، خزینه، سرویس بهداشتی و... می باشد. یخچال ها، آب انبارها و حوض های روستای پاده نمونه های کاملی از این نوع معماری بوده و زندگی گذشتگان این منطقه را تداعی می کنند. بافت تاریخی این روستا نیز معماری بیش از یک قرن پیش را به نمایش گذاشته است.

اقتصاد روستا بر زراعت، دامداری و صنایع دستس استوار است. محصولات عمده زراعی و دامی شامل گندم، جو، یونجه، کرچک، پنبه، چغندر علوفه ای، خربزه، هندوانه، انجیر، انار و فراورده های لبنی است. تولیدات صنایع دستی آن شامل قالی، گلیم، جاجیم، گلیمچه، پوشاک، سجاده، سفره نان و جوراب پشمی است.

نی، ساز محلی روستای پاده است که نغمه های دلنشینی را با آن می نوازند. از رایج ترین غذاهای محلی روستای پاده می توان به اشکنه اشاره کرد. لیکن نان سنتی، نان شیرینی، ته چین، قرمه، کاچی، چرتمه پلو، طلا و گورماست نیز از غذاهای محلی این روستا هستند.

پیشنهاد می شود در گذر از استان سمنان حتما از این روستای هدف گردشگری بازدید داشته و از سوغات محلی آن نیز بهره مند شوید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به گرمسار و روستای پاده
• کتاب پاده (روستایی کهن بر کران کویر)، نوشته یونس شاه حسینی، انتشارات حبله رود، چاپ اول 1388، شابک: 9786009101511
• راهنمای گردشگری روستاهای ایران 3، نوشته حسن زنده دل، نشر ایرانگردان، چاپ اول 1386، شابک: 9789646635784
• بروشور شهرستان آرادان، تهیه شده در اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سمنان