کویر لوت منطقه ای در جنوب شرقی ایران است. این کویر از ناشناخته ترین نقاط روی زمین است و هسته آن گرم ترین نقطه کره زمین می باشد. کلوتها در چهلمین اجلاس یونسکو در استانبول در سال 2016 به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

بیابان لوت که از سوی زمین شناسان ((چاله لوت)) و (( آبخیز لوت)) نیز خوانده می شود، محدوده ای بین استان های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان است. حد جنوبی آن در مدار 28 درجه و حد شمالی آن در مدار 32 درجه است. طول آن از شمال به جنوب حدود 900 کیلومتر و غرب به شرق حدود 300 کیلومتر است و حدود 175000 کیلومتر مربع ( بیش از یک دهم مساحت کل کشور) مساحت دارد. این چاله در میان ارتفاعات بیرجند و نایبند از شمال، کوه های جبال بارز و شاهسواران از جنوب، تفتان در غرب و خط الراس ارتفاعات کرمان در شرق قرار گرفته است.

بیابان لوت از فقیر ترین آب های روان برخوردار است و تنها یک رود فصلی به نام ((رود شور)) در آن جریان دارد.

لوت به سبب خشکی زیاد ناشناخته باقی مانده و افراد اندکی از آن عبور کرده اند. در گذشته بسیاری از کسانی که با پای پیاده قصد عبور از آن را داشته اند جان سالم بدر نبرده اند. در پای کوههای مشرف به کویر بزرگ لوت آثاری از سکونت انسان از هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح مشاهده شده است. از مهم ترین آثار مکشوفه در این منطقه ((درفش شهداد)) است که کهن ترین درفش یاد شده در ایران محسوب می شود.

شهر شهداد در 90 کیلومتری شرق کرمان، به فاصله 150 کیلومتری گرم ترین نقطه روی زمین و در مجاورت بیابان لوت قرار گرفته است و با ارتفاع 450 متر از سطح دریا از نقاط پست فلات مرکزی محسوب می شود. پست ترین نقطه دشت لوت 190 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و در لوت مرکزی واقع است.

پدیده زیبای کلوت در حاشیه شهداد، محدوده قابل توجهی از بیابان لوت را پوشش می دهد. طول و عرض این محدوده 140 x 80 کیلومتر است.

بنا به گزارش ناسا بیابان لوت با دمای 70.7 درجه سانتیگراد، گرم ترین نقطه زمین اعلام شده است. این نقطه در مختصات E59,6 و N29,54 قرار گرفته است.

بیابان لوت نمایشگاهی طبیعی از شگفت انگیز ترین عوارض بیابانی دنیا است. مرتفع ترین هرم ماسه ای دنیا در لوت است. مرتفع ترین هرم های شناخته شده در دنیا حداکثر 300 متر ارتفاع دارند (لیبی) اما در لوت ارتفاع برخی هرم ها گاه به 480 متر هم می رسد. 40 مخروط آتشفشان گواترنر در سطح دشت لوت وجود دارد. بزرگ ترین نبکاهای جهان در لوت واقع اند، تپه های شنی پوشیده از گیاه نبکا که یکی از شگفتی های همزیستی خاک، آب و گیاه است. این نبکاها به گلدان بیابان نیز شهرت دارند.

گذر در حاشیه کویر لوت و در جاده آسفالته به آسانی میسر است ولی برای گام گذاشتن در دل کویر، مطالعات دقیق، تجهیزات کافی و همراهی راهنمای طبیعت گردی آشنا به منطقه ضروری خواهد بود.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به کلوت ها
• کتاب گامی بر کویر های ایران، نوشته حسین نظر، چاپ اول زمستان 1387، شابک: 9789643304287
• کتاب بیابان گردی در ایران، نوشته ساسان سلوتی و معصومه بابانیانوری، انتشارات ایران شناسی، چاپ اول پاییز 1390، شابک: 9789642725809
• فصلنامه میراث و گردشگری گیلگمش، شماره 2، اول مهر 1395