نیاسر در استان اصفهان، شهرستان کاشان و مرکز بخش نیاسر، به فاصله 30 کیلومتری غرب کاشان، در مسیر روستای مشهد اردهال و شهر نراق، به فاصله 240 کیلومتری تهران و 230 کیلومتری اصفهان، به مختصات E51, 09 و N33, 58 و ارتفاع 1650 متر از سطح دریا قرار دارد. شهر نیاسر یکی از سرسبزترین و زیباترین شهرهای منطقه به شمار می آید.

از جمله جاذبه های تاریخی، طبیعی و قابلیت های گردشگری نیاسر می توان به بنای چهارطاقی، غار رئیس، کوشک، حمام پای آبشار، آسیاب آبی، زیارت حاج کمال، برج چاله قاب، خانه های قدیمی، رصدخانه دانشگاه کاشان، باغ، تالار، مراسم گلاب گیری، چشمه اسکندریه و آبشار زیبا، دیدنی و معروف این شهر اشاره نمود.

چهارتاقی زیبا و مشهور نیاسر مربوط به دوران ساسانی بوده و بر روی کوهی مشرف به شهر قرار دارد. مصالح بکار رفته در این آتشکده سنگ مالون با ملاطی از گچ است. مساحت بنا 124 متر مربع، ارتفاع آن 10.5 متر و طول هر ضلع آن 11.20 متر است. این چهارتاقی جزو کهن ترین، سالم ترین و بزرگترین نمونه های آتشکده های ایران است. این بنای ارزشمند در سال 1317 به شماره 316 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مظهر چشمه اسکندریه در زیر این کوه قرار دارد و در محل آبشار، آب زلال و فراوان آن از بلندای کوه کرکس به شکل رویاگونه ای به دامان شهر میریزد. چشمه اسکندر که از قدیمی ترین چشمه های شناخته شده در ایران می باشد، پس از طی مسیری طولانی از میان باغ تالار گذشته و آبشار نیاسر را تشکیل می دهد. آبشار نیاسر در ابتدای مجموعه تاریخی این شهر و منطقه سرکمر واقع شده و حدود 25 متر ارتفاع دارد. دامنه آن از گیاهان سرسبز و زیبایی پوشیده شده است. سنگی که آبراهه آبشار در آن ایجاد شده، از نوع سنگ های آهکی و رسوبی است و به مرور زمان، انحلال سنگ آهک، پدیده زیبای استلاگمیت و استلاگتیت را در بدنه آبشار بوجود آورده است. در گذشته سه آسیاب در کنار آبشار قرار داشته که اکنون یکی از آن ها در پای آبشار فعال است. در پایین آبشار نیز دو سنگ آسیاب خود نمایی می کنند.

غار نیاسر (سوراخ رئیس) به صورت غار دست کند اعجاب انگیزی در دل این کوه حفر شده و کارکرد آن منسوب به مراسم آیینی مذهبی آیین مهری در ایران باستان می باشد و قدمت آن به دوران اشکانیان باز می گردد. غار تاریخی رئیس درون توده ای از سنگ تراورتن است که بجز یک یا دو اتاق ورودی، به طور کامل ساخته دست انسان است. در ساختمان غار شیب مناسب در کانال ها جهت عبور آب های فرو رو حاصل از بارندگی  و وجود کانال های تهویه و جریان هوای درون غار ایجاد شده است.پنجره های رو به خارج از غار را طوری ساخته اند که در انتهایی ترین بخش غار هوای لازم برای تنفس وجود داشته باشد. مجموعه این عوارض غار نیاسر را اسرار آمیز کرده اند.

نیاسر یکی از مناطق اصلی پرورش گل محمدی و تولید گلاب و عرقیجات گیاهی در شهرستان کاشان است.

پیشینه تاریخی نیاسر به قبل از اسلام و زمان هخامنشیان می رسد. با این وجود، در منابع تاریخی آمده است که نیاسر (نیان سر) را رادشیر بابکان (بنیانگذار سلسله ساسانیان) بنا نهاد. او هنگامی که از اصفهان باز می گشت و تمامی اشراف آن شهر را کشته بود، فرمود تا سرهای آن ها را همراه وی بیاورند. چون به چشمه نیاسر رسید، بر آن چشمه شهری بنا کرد و بدین جهت به آنجا ((نیان سر)) به معنی شجاعان گفته شد که در طول زمان به نیاسر تغییر یافت. از تواریخ دوره صفویه نیز چنین برمی آید که ابنیه و عمارت های نیاسر تا قرن 11 هجری قمری همواره محل سلاطین و بزرگان روزگار بوده است.

آب و هوای نیاسر میانکوهی و معتدل خشک است. ساکنان نیاسر فارس بوده و مسلمان و شیعه مذهب هستند. اعیاد و جشن های ملی مردم نیاسر همچون نوروز، شب یلدا، چهارشنبه سوری و سیزده بدر و اعیاد مذهبی مانند عید مبعث، نیمه شعبان، عید قربان، مراسم نخل گردانی و سوگواری تاسوعا، عاشورا، شانزدهم محرم، بیست و یکم ماه رمضان و مراسم آیینی مذهبی قالی شویان محتوایی آیینی و اعتقادی دارند.

پیشنهاد می شود در سفر به استان اصفهان و شهرستان کاشان، از جاذبه های تاریخی فرهنگی و طبیعی شهر باستانی نیاسر بازدید نمایید.

 

منابع:

  • سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به شهر تاریخی و باستانی نیاسر
  • نقشه گردشگری نیاسر، شهرداری نیاسر
  • نقشه راهنمای گردشگری کاشان، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان کاشان
  • کتاب شناخت شهرهای ایران، نوشته عبدالحسین سعیدیان، انتشارات علم و زندگی، چاپ دوم 1383، شابک: 96490052805
  • کتاب بناهای چهار تاقی ایران، نوشته دکتر عباس نامجو، انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ اول سال 1392، شابک: 9786001024146
  • کتاب راهنمای میدانی آبشارهای ایران، نوشته مجید اسکندری، انتشارات ایرانشناسی، چاپ اول 1397، شابک: 9786008351160
  • کتاب آبشارها، نوشته نسرین احمدیان شالچی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول سال 1390، شابک: 9789649714967
  • کتاب غارهای ایران، نوشته مصطفی سلاحی، نشر نی، چاپ اول 1387، شابک: 9643129616

قدرت گرفته از CComment