چکدرمه (چکردمه، چکترمه، چگدرمه، Chegdermeh) یک غذای چرب و خوشمزه بومی اقوام ترکمن و از غذاهای محلی استان گلستان است که اغلب از گوشت گوسفند، برنج، پیاز، رب گوجه فرنگی، روغن و ادویه تهیه می شود و بیش از هزار سال قدمت دارد.

چکدرمه غذای بومی عشایر و اقوام ترکمن است این غذا نزدیک به استامبولی پلو در نزد فارس هاست و اغلب در مراسم رسمی از جمله جشن ها، عروسی ها، مراسم مذهبی، مراسم سوگواری و نذری ها این غذا تهیه و ارائه می شود. همچنین در اماکن مذهبی و مقدسی همچون قبرستان خالد نبی به عنوان نذری پخته و بین مردم پخش می کنند.

گرچه به طور معمول برای تهیه چکردمه از گوشت گوسفند استفاده می کنند ولی گاهی از گوشت گاو و یا مرغ نیز در تهیه آن استفاده می شود. برای تهیه چکردمه برای هشت نفر، مواد غذایی به میزان هشت پیمانه برنج، حداقل 300 گرم گوشت گوسفند، گوشت قرمز یا گوشت مرغ، یک عدد پیاز بزرگ، سه قاشق غذا خوری روغن کنجد (پنبه دانه، آفتابگردان و یا...)، یک تا دو قاشق غذا خوری رب گوجه فرنگی (در قدیم از گوجه فرنگی استفاده می کردند) و مقداری ادویه (نمک، فلفل و...) مورد نیاز است.

چکدرمه معمولا در دیگی به نام قازان پخته می شود. قازان قابلمه یا دیگی چدنی است که کف آن گرد و به یک نیم کره شبیه است. قازان برای پخت غذاهایی مانند گوشت قرمه بر روی هیزم بسیار مناسب است.

ابتدا روغن را در ظرفی ریخته، گوشت خرد شده، پیاز رنده شده (خرد شده) و رب را به ترتیب افزوده و تفت می دهیم. سپس به آن آب اضافه می کنیم تا گوشت خوب بپزد و بعد برنج را که از قبل خیسانده ایم به ظرف اضافه می کنیم. پخت ادامه می یابد تا آب برنج خشک شود و برنج کاملا دم بکشد.

بهتر است از تفت دادن طولانی مدت و با حرارت زیاد گوشت و پیاز خودداری شود. در صورت سوختن ته دیگ بهتر است از مصرف آن خودداری گردد. زیرا ترکیبات مضری که در حرارت بالا و سوختن مواد غذایی تولید می شود، ریسک بروز برخی بیماری ها مانند سرطان را افزایش می دهد.

چکدرمه یک غذای پر کالری است و برای افراد مبتلا به سوء تغذیه و لاغر مناسب است و در مقابل برای افراد چاق باید به مقدار کمتری مصرف گردد. افراد دارای چربی خون بالا یا بیماری های قلبی عروقی بهتر است کمتر از این غذا استفاده نمایند. مصرف انواع سالاد یا سبزی با این غذا ضمن تامین مقدار زیادی از ویتامین ها و املاح، سلامت مصرف کننده را ارتقا می دهد.

پیشنهاد می شود در سفر به منطقه اقوام ترکمن (شهرهای بندر ترکمن، گنبد کاووس، گرگان و...) و استان گلستان، از این غذای سالم بومی بهره مند شده و یا با توجه به دستور پخت ارائه شده در منزل تهیه نمایید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به منطقه اقوام ترکمن و استان گلستان
• کتاب خوراک های بومی ایران، نوشته علی اکبر حق نویس، انتشارات اندیشه ماندگار، چاپ دوم 1394، شابک: 9786006782706