غار مزدوران در دو کیلومتری شرق شهر مزداوند، در ارتفاعات چاهک و شورلق، در شمال شرق ایران، شهرستان سرخس، استان خراسان رضوی، در مسیر جاده مشهد-سرخس، به فاصله 95 کیلومتری شمال شرق شهر مشهد، به مختصات E60, 33.001 و N36, 09.086 و ارتفاع حدود 1000 متر از سطح دریا واقع است.

عرض دهانه ورودی غار 2 متر و ارتفاع آن 2.5 متر است. قدمت این غار به هزاره دوم پیش از میلاد می رسد و به شماره 652 در ردیف آثار تاریخی ایران به ثبت ملی رسیده است.

غار مزدوران از نوع غارهای صخره ای و در برخی نقاط آهکی است و جزو بزرگترین غارهای افقی ایران محسوب می شود. غار از سه طرف شرق، غرب و شمال، توسط کوه های سنگی احاطه شده و از طرف جنوب به تپه های ناهموار و کم ارتفاع دشت مزدوران مشرف است. ورودی دهانه غار مزدوران به ارتفاعی حدود 5 متر می رسد و پس از طی چند متر ارتفاع آن به 10 متر می رسد. در فاصله 40 متری درون غار به محوطه وسیعی می رسیم که فضایی مستطیل شکل است و ابعادی به طول حدود 40 متر، عرض حدود 20 متر و ارتفاعی حدود 12.5 متر دارد. در گذشته در این محوطه چشمه آبی به صورت حوض مانند وجود داشته است. پس از گذر از این محوطه به راه مارپیچی پلکان مانند و صعب العبوری می رسیم که برای صعود و گذر از آن لازم است دست به سنگ شده و به همراه تجهیزات کافی و راهنمای باتجربه اقدام نمود. انتهای غار همچنان مشخص نشده است. با این وجود مراجعه به غار تا فضای بزرگ ورودی و تا حدود 200 متر داخل غار آسان است و برای گروه های سنی و توانایی جسمی مختلف امکانپذیر می باشد. ورودی غار تا محوطه بزرگ آن نورپردازی شده است. از محل پارکینگ تا ورودی غار نیز پلکان مناسبی تعبیه شده است.

نوعی گونه کمیاب خفاش نعل اسبی در غار زیست می کند که در سقف غار قابل مشاهده است و فضولات آنها در کف انباشته شده است. اطراف غار نیز پارکی دارای فضای سبز و امکاناتی نظیر پارکینگ، فروشگاه، آلاچیق، سرویس بهداشتی و... وجود دارد.

در نزدیکی غار مزدوران، چشمه آبگرم مزدوران قرار دارد که عامل شکل گیری آن گسل است. آب چشمه از شکاف سنگ های آهکی و آهکی مارنی متعلق به دوران دوم زمین شناسی بیرون می آید. این آبگرم از نوع آب های گرم سولفات کلسیم همراه با منیزیم است و دمای آن 28 درجه سانتیگراد است. آب از مظهر چشمه داخل سه لوله می ریزد و سپس به مصرف آشامیدنی و کشاورزی می رسد.

پیشنهاد می شود در سفر به شمال شرق ایران و شهر مشهد از این جاذبه طبیعی دیدن نمایید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به غار مزدوران مشهد
• کتاب راهنمای غارهای ایران، نوشته حسن زنده دل و دستیاران، انتشارات ایرانگردان (کاروان جهانگردان)، سال 1387، شابک: 9789646635425
• کتاب غارهای ایران، نوشته مصطفی سلاحی، نشر نی، چاپ اول سال 1387، شابک: 9643129616
• کتاب چشمه های آبگرم، نوشته دکتر نسرین احمدیان شالچی، گروه جغرافیای ممالک اسلامی و نجوم، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول: 1392، شابک: 9789649716718