آبشار ارتکند (خانه زو) در شهرستان کلات، استان خراسان رضوی و شمال شرق ایران، در مسیر جاده مشهد-کلات به فاصله 110 کیلومتری شمال مشهد و 40 کیلومتری جنوب کلات به مختصات E059, 45.872 و N36, 48.043 و ارتفاع حدود 1700 متر از سطح دریا قرار دارد.

آبشار زیبای ارتکند و مناطق ییلاقی اطراف آن که بعنوان منطقه نمونه گردشگری انتخاب شده است در دره زیبای ارتکند قرار دارد. رود ارتکند که از کوههای هزار مسجد سرچشمه می گیرد در وسط دره ارتکند جاری است و از کنار آبادیها می گذرد. این دره یکی از نواحی بکر و ییلاقی شهرستان کلات است که به دلیل آبشارهای زیبا، کوههای بلند و غار آبی بسیار زیبای آن، جاذبه زیادی برای گردشگران دارد. علف زارهای بلند، چشمه هایی که از دیواره های دره جاری است، درختان پراکنده ارس و ترکیب صخره، کوه و رود، در طول دره چشم اندازهای کم نظیری خلق کرده اند. این منطقه به علت داشتن ارتفاعات و ناهمواریهای طبیعی همواره مورد علاقه کوهنوردان و طبیعت گردان بوده است.

واژه ارتکند کلمه ای است ترکی به معنی وسط، چون میان دو روستای سررود و باغکند قرار گرفته است به این نام معروف شده است. این منطقه از نظر زیبایی و جذابیت در 6 ماه اول سال پذیرای خیل عظیم گردشگران و دوستداران طبیعت می باشد و با ایجاد امکاناتی نظیر کمپ های اقامتی، آلاچیق، کلبه، پارکینگ، سرویس بهداشتی، سوپر مارکت و غذاهای محلی روستاییان و عشایر منطقه آماده پذیرایی از گردشگران است.

برای دسترسی به آن از مشهد، لازم است از انتهای خیابان خواجه ربیع واقع در شمال شرق مشهد، وارد جاده کلات شده و پس از طی 110 کیلومتر به سمت روستای قلعه نو و سپس روستاهای سررود و ارتکند طی مسیر نمود. حدود 12 کیلومتر مسیر فرعی آسفالت و حدود 5 کیلومتر مسیر خاکی تا محل کمپ و پارکینگ باید طی شود. از محل پارکینگ در داخل دره و بر خلاف جهت آب رودخانه حدود نیم ساعت پیاده روی به آبشار اول می رسد. آبشار اول داخل تونلی غار مانند به طول حدود 15 متر قرار دارد که آبشاری به ارتفاع حدود 10 متر از میان کوههای سرسبز ارتکند به پایین می ریزد. این آبشار فضایی دایره ای شکل ایجاد کرده است که از همه جای آن آب می ریزد. برای دسترسی به آبشار دوم لازم است از کنار ورودی تونل غار مانند آبشار اول ارتفاعی را بصورت دست به سنگ صعود نمود و پس از حدود 20 دقیقه پیاده روی به آبشار دوم می رسد. آبشار دوم که بلند تر است و در حدود 35 متر ارتفاع دارد، در انتهای دره ای باریک واقع است. آبشار دوم بسیار زیبا است و با مهارت در سنگ نوردی می توان به بالای آبشار رفته و در دشت سرسبزی که آبشار از آنجا سرچشمه گرفته به گشت و گذار پرداخت.

پیشنهاد می شود در سفر به شمال شرق ایران و شهر مشهد، حداقل یک روز را به دیدن این جاذبه طبیعی گردشگری اختصاص داده و از زیباییهای طبیعت منطقه لذت ببرید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به آبشار ارتکند
• کتاب آبشارها، نوشته دکتر نسرین احمدیان شالچی، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ اول 1390، شابک: 9789649714967
• کتاب سیمای گردشگری کلات نادر، نوشته شعبانعلی فرهمند، انتشارات بامشاد، چاپ اول 1386، شابک: 9786009008148
• کتاب راهنمای میدانی آبشارهای ایران، نوشته مجید اسکندری، انتشارات ایران شناسی، چاپ اول 1397، شابک: 9786008351160
• کتاب شهرهای ایران، مشهد، نوشته محمود رضا برازش، انتشارات آفتاب هشتم، چاپ اول 1392، شابک: 9789642839872
• کتاب راهنمای سفر به مشهد، نوشته مهدی موسوی نژاد، انتشارات همای سبز، چاپ 1394، شابک: 9786009422265