قلعه دختر فیروزآباد در استان فارس، شهرستان فیروزآباد، نزدیک روستای آتشکده، در سمت شرق جاده شیراز-فیروزآباد، به فاصله حدود 100 کیلومتری جنوب شهر شیراز و 6 کیلومتری شمال شهر فیروزآباد، در تنگه تنگاب دژ بر فراز کوه پادنا و مشرف به جلگه فیروزآباد، به مختصات E52, 31.797 و N28, 55.272 و ارتفاع حدود 1550 متر از سطح دریا قرار دارد.

قلعه دختر فیروزآباد، دژ کاخ بزرگ و تسخیر ناپذیری است که در قرن سوم میلادی و در زمان اردشیر بابکان بنیانگذار سلسله ساسانیان ساخته شده است و نشانه ظهور امپراطوری ساسانی و افول دولت اشکانی است.

این قلعه از سه جهت شمال، غرب و جنوب با صخره کوهستانی با ارتفاع غیر قابل نفوذ محصور است و بر هر صخره بارویی بلند و برج های دیده بانی ساخته شده است. در قسمت شرق با فاصله بیش از یک کیلومتر از قلعه دیوار سنگی محکمی کشیده شده تا مانع ورود متجاوزان شود.

تنها راه ورود به این دژ کاخ از جنوب قلعه، با پلکانی بوده که علاوه بر صخره کوه از چند لایه دیوار بارو و برج تو در تو با نگهبانان مخصوص امکان پذیر بوده است. داخل قلعه با سه طبقه متوالی تنظیم و با برج پلکانی با هم ارتباط داشته است. طبقه اول اتاق نگهبانان با برج های مشرف به جهات مختلف با روزنه های خاص و قابلیت های تیر اندازی از داخل به خارج قلعه و یک آب انبار و دو حلقه چاه مخفی حفاری شده در دل کوه تا عمق آب رودخانه است.

حیاطی با تالار بزرگ طبقه دوم را تشکیل می دهد که بخشی محل استراحت نگهبانان و محافظان و بخشی مخصوص مهمانان بوده است. بنای شاهی تا ایوان و تالار گنبد دار در سطح سوم قرار گرفته است. تالار اصلی با اطاق های جانبی به صورت قلعه عظیم و مدوری بر فراز بلندترین نقطه رشته کوه و داخل دیوار دفاعی قلعه قرار گرفته است. این نخستین بنای گنبد دار ایرانی است که با اصول فنی و معماری خاص ساخته شده و مصالح به کار رفته در آن شبیه کاخ اردشیر بابکان است.

معماری، نقشه و وضعیت ساختمانی قلعه از جاذبه های گردشگری تاریخی فرهنگی استان فارس است. یک دستگاه بالابر به صورت تله سی یژ بازدید کنندگان را به بالای کوه و نزدیک ورودی قلعه می برد. در حالت پیاده روی هم حدود پانزده دقیقه پیاده روی از مسیر پلکانی از ارتفاع مسیر جاده آسفالت، حدود 1400 متر تا 1550 متر، حدود 150 متر ارتفاع تا رسیدن به قلعه راه در پیش است.

قلعه دختر فیروز آباد در مسیر ساسانی فیروزآباد قرار دارد که در سال 2018 به ثبت میراث جهانی یونسکو رسید. در سفر به این منطقه می توانید از کاخ اردشیر بابکان (آتشکده فیروزآباد)، شهر باستانی گور (اردشیر خوره)، تنگه هایقر (گرند کانیون ایران)، عشایر ایل بزرگ قشقایی و نقش برجسته های تنگه تکاب دژ نیز بازدید داشته باشید.

پیشنهاد می شود در سفر به جنوب استان فارس حتما از این جاذبه باشکوه گردشگری تاریخی فرهنگی ایران بازدید نمایید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به قلعه دختر فیروزآباد فارس
• کتاب راهنمای قلعه های ایران، نوشته حسن زنده دل و دستیاران، انتشارات ایرانگردان، تهران 1387، شابک: 9789646635432
• کتاب مجموعه راهنمای جامع ایرانگردی (14) استان فارس، نوشته حسن زنده دل و دستیاران، انتشارات ایرانگردان، چاپ اول بهار 1377، شابک: 9646635063
• بروشور راهنمای گردشگری شهرستان فیروزآباد، ستاد اجرایی خدمات سفر استان فارس، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس
• کتاب نقشه راهنمای گردشگری استان فارس و شهر شیراز، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مجموعه رستوران های هفت خوان