مجموعه تاریخی-فرهنگی طاق بستان در غرب ایران، استان کرمانشاه، در شمال شهر کرمانشاه و انتهای بلوار طاق بستان به مختصات E47,07.872 و N34,23.216 و ارتفاع 1365 متر از سطح دریا واقع شده است.

در این مجموعه علاوه بر طاق بزرگ، طاق کوچک و نقش برجسته اردشیر، موزه ای از آثار سنگی کرمانشاه و آثاری از دوره قاجار نیز وجود دارد. در کنار این آثار، دو چشمه گوارا قرار دارد که دریاچه ای در روبروی مجموعه، زیبایی محوطه را دو چندان نموده است. اغلب آثار مجموعه طاق بستان مربوط به دوره ساسانی می باشد.

نام این محوطه از دو کلمه طاق و سان تشکیل شده است و در حقیقت نامی است برگرفته از زبان کردی به معنای طاقی که بر سنگ حجاری شده است که با تغییرات زبانی به طاق بستان نام گرفته، وجود دو طاق بر سنگ در این مجموعه خود شاهدی بر این مدعاست.

ایوان بزرگ که باشکوه ترین اثر طاق بستان است، دارای نقوش و تزییناتی در داخل و خارج خود است. بطوریکه در خارج از طاق نقش دو درخت زندگی که نماد جاودانگی و حیات است حجاری شده است. لبه طاق نیز با نقوش گیاهی و نقش گل لاله مزین شده است. در لچکی های طاق نقش دو اله بالدار (نیکه) دیده می شود که در یک دست جامی پر از مروارید دارند و با دست دیگر حلقه روبانداری را به طرف هلال ماه که در مرکز قوس دیده می شود گرفته اند. در دو طرف داخل طاق نقش شکارگاه گراز و شکارگاه گوزن که قدیمی ترین انیمیشن صخره ای جهان محسوب می شود حجاری شده است. در بخش انتهایی قسمت بالا، نقش خسروپرویز در وسط، در حال گرفتن حلقه قدرت از موبد موبدان که در سمت چپ او قرار دارد دیده می شود و در سمت راست خسروپرویز نیز آناهیتا ایزد بانوی آبهای روان، حجاری شده است که در یک دست حلقه قدرت را به طرف خسرو قرار داده و در دست دیگر سبویی دارد که در حال ریختن آب که نشان خیر و برکت است به پای خسروپرویز می باشد. در بخش پایینی این سه نقش، نقش سوارکاری وجود دارد که عده ای عقیده دارند که نقش بهرام ایزد فتح و پیروزی است.

ایوان کوچک که در کنار ایوان بزرگ ارتفاع کمتری را دارد، به نام ایوان کوچک یا طاق کوچک نام گذاری شده است. در داخل طاق نقش دو نفر به حالت ایستاده نقش شده است که از نظر شکل ظاهر با یکدیگر تفاوتی ندارند و تنها تفاوت در تاج آنها دیده می شود. دو کتیبه به زبان پهلوی ساسانی به معرفی این دو شخص می پردازد که یکی را شاهپور دوم و دیگری را شاهپور سوم معرفی می کند.

سنگ نگاره اردشیر دوم در سمت راست ایوان کوچک قرار دارد که صحنه تاج ستانی اردشیر دوم، نهمین پادشاه ساسانی را نشان می دهد. در این مجلس، شاه ساسانی در مرکز نقش به حالت ایستاده قرار دارد و با دست راست حلقه روبان داری را از موبد موبدان می گیرد.در سمت چپ شاه، پیکر موبد موبدان به حالت ایستاده نقش شده که دست چپ را به کمر زده و با دست راست حلقه روبان دار را به شاه هدیه می کند. در سمت راست اردشیر دوم پیکر ایزدمهر که بر روی گل نیلوفری ایستاده، نقش شده است و با برسمی (ترکه انار) که در دست دارد در حال حمایت از شاه می باشد. در زیر پای موبد موبدان و اردشیر دوم، نقش جولیانوس، امپراطور شکست خورده روم حجاری شده است.

پیشنهاد می شود در سفر به غرب ایران حتما از این جاذبه فرهنگی دیدن کنید. همچنین از سایر جاذبه های گردشگری شهر و استان کرمانشاه بهره مند شوید. در سفر به کرمانشاه نمی توان از غذاهای محلی از جمله دنده کباب صرف نظر نمود.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتیهای ایران به طاق بستان کرمانشاه
• کتاب جاذبه های تاریخی صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه، روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه
• کتاب جاذبه های تاریخی و گردشگری استان کرمانشاه، نوشته علیرضا مرادی بیستونی، انتشارات طاق بستان، چاپ اول 1391، شابک: 9789645102720