باغ ایرانی به ساختار و طراحی منحصر به فرد آن شهرت دارد. مجموعه نه باغ ایرانی که در مناطق مختلف ایران در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند عبارتند از: باغ ایرانی پاسارگاد در استان فارس، باغ ارم شیراز، باغ چهلستون اصفهان، باغ فین کاشان، باغ عباس آباد بهشهر در استان مازندران، باغ شازده ماهان در استان کرمان، باغ دولت آباد یزد، باغ پهلوان پور مهریز در استان یزد و باغ اکبریه بیرجند در استان خراسان جنوبی.

باغ ایرانی پاسارگاد را ریشه معماری این باغها دانسته اند. کوروش کبیر در قرن ششم پیش از میلاد شخصا دستور داده بود که باغ پاسارگاد چگونه ایجاد شود و درخت ها نیز به چه شکل کاشته شوند، در واقع هندسه ساخت باغ و شکل و شمایل آن از دیدگاه کوروش به باغ ایرانی گرفته شده است. در دوره ساسانیان نیز باغ ها در جلو کاخ ها و معابد شکل گرفتند و این موضوع در دوره اسلامی نیز ادامه یافت. شکل باغ ایرانی شامل انتظام آب، انتظام گیاه و انتظام معماری است که عموما متقارن می باشند. این انتظام در قالی های ایرانی نیز قابل جست و جو است و عناصر این انتظام آب، گیاه و معماری، در نگارگری ایرانی موجودند و تصویری ایده آل از باغ ایرانی را ارائه می دهند. باغ ایرانی همیشه به چهار بخش تقسیم می شود که آب در تمامی باغ ها، چه از نظر آبیاری و چه از نظر تزیین نقش مهمی ایفا می کند. باغ ایرانی تداعی کننده بهشت و چهار نماد آیین زرتشت یعنی آسمان، زمین، آب و گیاه است. باغ های ایرانی حتی در هند و اسپانیا هنر طراحی باغ را تحت تاثیر قرار داده اند.

گرچه این نه باغ در نقاط مختلف ایران قرار گرفته اند ولی در اکثر شهرهای تاریخی ایران که مقصد اصلی گردشگران است پراکنده شده اند که هر یک به تنهایی جاذبه و ویژگی منحصر به فرد خود را دارد و پیشنهاد می شود در سفر به مناطق مختلف ایران حتما از این مجموعه باغ های باشکوه دیدن نمایید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتیهای ایران به باغ پاسارگاد، باغ ارم شیراز، باغ چهلستون اصفهان، باغ فین کاشان، باغ عباس آباد بهشهر، باغ شازده ماهان و باغ دولت آباد یزد
• کتاب شناسایی مسیرهای گردشگری با رویکرد میراث جهانی ثبت شده ایران توسط سازمان یونسکو، ترجمه و تالیف آرش نورآقایی و سارا سادات مکیان، چاپ اول 1394، انتشارات مهکامه، شابک: 9786007127452
• کتاب آثار ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری