میراث جهانی پاسارگاد مجموعه ای از سازه های باستانی بر جا مانده از دوران هخامنشی است که در استان فارس، در 135 کیلومتری شمال شیراز، در منطقه پاسارگاد و در مختصاتE53,10.245  و N30,11.495 و ارتفاع 1860 متر از سطح دریا واقع شده است.

پاسارگاد نخستین پایتخت پادشاهی امپراطوری هخامنشی بود که به فرمان کوروش دوم در پارس، سرزمین ایرانیان، در قرن ششم پیش از میلاد بنا شد. کاخ ها، باغ ها و آرامگاه کوروش نمونه برجسته ای از هنر و معماری سلطنتی هخامنشی و گواهی استثنایی از تمدن پارسی است. در این محوطه 160 هکتاری، بقایای ارزشمندی از جمله آرامگاه کوروش دوم، تل تخت، پهنه ای مستحکم و مجموعه ای سلطنتی از کاخ دروازه تالار عمومی، کاخ مسکونی و باغ ها جای گرفته اند. پاسارگاد پایتخت اولین امپراطوری عظیم چند فرهنگی در آسیای غربی بود. با قلمرویی از مدیترانه شرقی، مصر تا رود هیندوس، هخامنشی اولین امپراطوری جهانی شناخته شده که به تنوع فرهنگی مردم خود احترام می گذاشته است. این نگاه در معماری هخامنشی، به عنوان نمایشی ترکیبی از فرهنگ های مختلف منعکس شده است. در کاخ تناسب جذاب سنگهای مرمر تیره و روشن، مخصوصا در پایه ها، جلب نظر می کند. این سنگها از پیرامون سیوند آورده شده اند.

این مجموعه در بر گیرنده ساختمان هایی چون آرامگاه کوروش بزرگ، باغ پادشاهی پاسارگاد، کاخ دروازه، پل، کاخ بار عام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آب نماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، استحکامات دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، محوطه مقدس و تنگه بلاغی است.

آتشکده پاسارگاد در فاصله 1500 متری از کاخ اختصاصی کوروش، در قسمت شرقی دشت مرغاب، کاخ بار کوروش در فاصله 600 متری شمال شرقی آرامگاه کوروش و کاخ اختصاصی کوروش در 15 کیلومتری شمال غربی کاخ بار کوروش  قرار دارند.

این مجموعه پنجمین اثر ثبت شده ایران در فهرست آثار میراث جهانی در ایران است که در نشست یونسکو که در تیر ماه سال 1383 در چین برگزار شد، به دلیل دارا بودن شاخص های فراوان با صد درصد آرا در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.

در سفر به ایران و استان شیراز، مجموعه پاسارگاد در کنار مجموعه تخت جمشید جزو جاذبه های اصلی ایران است که همه ساله گردشگران بسیاری را از داخل و خارج کشور جذب می نماید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتیهای ایران به پاسارگاد
• کتاب شناسایی مسیرهای گردشگری با رویکرد میراث جهانی ثبت شده ایران توسط سازمان یونسکو، ترجمه و تالیف آرش نورآقایی و سارا سادات مکیان، چاپ اول 1394، انتشارات مهکامه، شابک: 9786007127452
• کتاب آثار ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
• کتاب مجموعه راهنمای جامع ایرانگردی (14)، استان فارس، نوشته حسن زنده دل، نشر ایرانگردان، سال 1377، شابک: 9789646635063