قلعه رستم زابل در شرق ایران، استان سیستان و بلوچستان، شهرستان هامون، به فاصله 65 کیلومتری جنوب غربی شهر زابل در مسیر زابل به زاهدان، نزدیک شهر حوضدار کندر و سایت باستانی شهر سوخته به مختصات E61, 16.464 و N30, 32.723 و ارتفاع حدود 450 متر از سطح دریا واقع است.

قلعه رستم (قلچه) یک ارگ حکومتی دو ایوانه مربوط به دوره صفویه است. وجود بزرگترین و مرتفع ترین گنبد خشت و گل استان سیستان و بلوچستان در این بنا بر اهمیت آن می افزاید. قلعه رستم که در دوره خود به عنوان پادگان نظامی شهر حوضدار کاربرد داشته، بزرگترین قلعه تاریخی استان سیستان و بلوچستان است. وجود بناهایی از خشت و گل در سه طبقه و همچنین وجود تنها یخدان تاریخی استان سیستان و بلوچستان در این قلعه، زیبایی و گیرایی این اثر را چند برابر می کند.

یکی از شاخصه های مهم تمدن و پیشرفت سیستان مجموعه آسبادهای زیبا و دیدنی حوضدار کندر است. این آسبادهای عظیم الجثه با ارتفاع تقریبی 10 الی 15 متر موید وفور غلات و کشاورزی گسترده در این شهر است و دور از ذهن نیست که وجود شهر حوضدار کندر باعث شناخته شدن سیستان به نام انبار غله کشور، از سوی تاریخ نگاران باشد.

به طور کلی سیستان محل پیدایش آسباد در جهان است که دارای کاربری خاص با تزیینات خشتی مخصوص به خود است. آسبادها در دو طبقه و در پنج بخش اصلی ساخته شده اند. طبقه اول محل استقرار پره ها و بادگیر آسباد و طبقه همکف محل استقرار سنگ ها و جایگاه گندم و آرد می باشد.

در کل هفت آسباد در این منطقه وجود دارد. بادهای غالب این منطقه از جهت شمال شرق به جنوب غرب می وزند که در سیستان به شمال، بالا و به جنوب، شیب گفته می شود. آسبادهای این منطقه بر اساس جهت وزش بادهای شیب و بالا ساخته شده اند. وجود آسبادها و انبار غله کشور در این منطقه نقش قلعه رستم و مناطق اطراف آن را بیشتر محرز می کند.

پیشنهاد می شود در سفر به شرق ایران و منطقه بلوچستان، در کنار بازدید از محوطه های باستانی شهر سوخته، کوه خواجه، دهانه غلامان و روستای قلعه نو، از مجموعه جاذبه های گردشگری تاریخی فرهنگی قلعه رستم زابل و آسبادهای حوضدار نیز بازدید نمایید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به قلعه رستم زابل و آسبادهای حوضدار
• کتاب راهنمای گردشگری سیستان و بلوچستان، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان، اسفند 1397
• کتاب راهنمای گردشگری استان سیستان و بلوچستان، سفر به طبیعتی ناشناخته، تاریخی کهن، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان، انتشارات ایرانشناسی، چاپ دوم: بهار 1391، شابک: 9789642725397
• بروشور سفر به سرزمین ناشناخته ها ((هامون))، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان