آبشار آسیاب خرابه (خارابا دییرمان) در شمال غرب ایران، شمال استان آذربایجان شرقی، در 30 کیلومتری شرق جلفا و 27 کیلومتری هادی شهر، در یکی از دره های نزدیک روستای داران، نزدیک به مرز ایران با کشور آذربایجان و دامنه شمالی کوه های کیامکی داغ، در محدوده پناهگاه حفاظت شده کیامکی، به مختصات E45, 51  و N38, 51 واقع است.

نام آسیاب خرابه به این جهت بر آبشار نهاده شده که بقایای آسیابی در نزدیک آبشار وجود دارد که در گذشته با استفاده از آب این آبشار کار می کرده است. آسیاب روزگاری جزو روستای قدیمی هلق بوده است.

اطراف آبشار آسیاب خرابه را درختچه های انجیر، زرشک و نسترن های وحشی پوشانده است و طبیعتی بکر و زیبا دارد که در نوع خود منحصر به فرد است. ارتفاع آبشار اصلی حدود 10 متر و مساحت محوطه آن حدود 200 متر مربع می باشد. در سمت راست انتهای دره، آبشارهای فراوانی بوجود آمده و صدای یکنواخت ریزش آب در سرتاسر مسیر به گوش می رسد. تمام سطح دیواره ها پوشیده از گیاهان آبزی و خزه های سرسبز و خوشرنگ است که چشم انداز زیبایی را پدید آورده است. در فصل زمستان که آبشار یخ می زند نیز منظره بی نظیری از قندیل های یخی شکل می گیرد.

آب آبشار از چشمه های موجود در بالای آبشار که از کوه کیامکی سرچشمه می گیرند تامین می شود. آبشار پس از جاری شدن به سمت دره، به تعدادی جویبار پیوسته و جریان می یابد تا مراتع و مزارع را آبیاری کند.

در زیر آبشار حفره ای بزرگ شکل گرفته که در آن درختان بید رشد کرده اند. این حفره و درختان آن مکان مناسبی برای استراحت گردشگران فراهم کرده است.

آسیاب خرابه یکی از زیباترین پدیده های طبیعی و دیدنی آذربایجان شرقی است. آبشارهای کوچک و بزرگ متعدد، چشمه های پر آب، غاری زیبا در نزدیکی آبشار، پوشش گیاهی متنوع پیرامون آبشار و هوای خنک، موجب تبدیل آبشار آسیاب خرابه به یکی از نقاط گردشگری مهم، بویژه در فصل تابستان شده است.

بهترین مسیر برای رفتن به آبشار از طریق شهر جلفا است. در شرق جلفا، جاده ای مرزی به موازات رود ارس کشیده شده است. در 30 کیلومتری این مسیر، راهی فرعی به طول حدود 10 کیلومتر به آبشار منتهی می شود. همچنین از طریق هادی شهر نیز می توان به محل آبشار رفت.

پیشنهاد می شود در سفر به منطقه شمال استان آذربایجان شرقی از این جاذبه گردشگری طبیعی بازدید داشته و از طبیعت و آب و هوای ییلاقی آن بهره مند شوید. در سفر به منطقه می توانید از کلیسای سنت استپانوس، مزار شهدای مرزبان جنگ جهانی دوم، بازار مرزی جلفا، قلعه بابک، عشایر ایل بزرگ شاهسون، جنگل های ارسباران و نوار مرزی رود ارس نیز بازدید نمایید.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به آبشار آسیاب خرابه
• کتاب چشم اندازهای جغرافیایی ایران (5) آبشارها، نوشته دکتر نسرین احمدیان شالچی، گروه نجوم و جغرافیای ممالک اسلامی، انتشارات بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی، چاپ اول 1390، شابک: 9789649714967
• کتاب راهنمای میدانی آبشارهای ایران، نوشته مجید اسکندری، انتشارات ایرانشناسی، چاپ اول 1397، شابک: 9786008351160
• کتاب راهنمای دریاچه های ایران، نوشته حسن زنده دل و دستیاران، نشر ایرانگردان، تهران سال 1387، شابک: 9789646635456