حرم امام رضا (ع) بعنوان پر جاذبه ترین مکان زیارتی در ایران، در شهر مشهد، استان خراسان رضوی و شمال شرق ایران سالانه بیش از 20 میلیون زائر و گردشگر داخلی و خارجی را به سوی خود جذب می کند.

حرم امام رضا (ع) بعنوان یک مکان مقدس و زیارتی شامل معماری های دوره های مختلف تاریخی بیش از هزار سال پیش تا به امروز است. این مکان مقدس مجموعه ای از شاهکارهای هنر معاصر معماران و هنرمندان ایرانی را به نمایش گذاشته است. صحن ها، رواق ها، ایوان ها، محراب ها، مساجد و سایر اماکن حاوی نمونه های با ارزش کاشی کاری، آینه کاری، گچبری، طلا کاری، سنگ کاری، معرق، مقرنس و... که هر یک از بهترین نمونه های هنری در نوع خود می باشند که تحت تاثیر اعتقادات مذهبی هنرمندان در نهایت کیفیت و ذوق هنری یکی از باشکوهترین اماکن مذهبی-تاریخی جهان را پدید آورده است.

قسمتهای قابل اشاره در حرم عبارتند از ضریح منوره، گنبد طلا، پنجره طلا، ایوان طلا، سقاخانه، نقارخانه، برج ساعت، مسجد تاریخی گوهرشاد، کتابخانه، موزه مرکزی، موزه های قرآن، فرش و مردم شناسی.

شهر مشهد در دوران مختلف تاریخی از جمله طاهریان و افشاریان تا قبل از تهران پایتخت ایران بود. مشهد بعنوان بزرگترین شهر ایران بعد از پایتخت با توجه به جمعیت گردشگران ورودی، حدود نیمی از زیرساختها و روساخت های گردشگری کشور را در خود جای داده است و با توجه به گردش سالیانه مناسبت های مذهبی بر اساس سال قمری، در تمام چهار فصل سال بخصوص در مناطق اطراف حرم بصورت شبانه روزی آمادگی ارائه خدمات و پذیرایی از زائران و گردشگران را دارد که بطور خاص زنده بودن شهر تا صبح را تنها در این شهر زیارتی می توان تجربه کرد و از آن لذت برد.

سایر مناطق زیارتی عبارتند از خواجه ربیع، خواجه اباصلت، خواجه مراد، پیر پالاندوز، گنبد سبز، گنبد خشتی، امامزادگان یاسر و ناصر، امامزاده یحیی و امامزاده محروق.

از جمله جاذبه های دیگر گردشگری شهر مشهد می توان به موزه و آرامگاه نادر شاه افشار و کلنل محمد تقی خان پسیان، پارک کوهسنگی و موزه بزرگ خراسان، پارک و شهر بازی ملت، بوستان وحدت، پارک های آبی، حمام شاه، حمام مهدی قلی بیک، مقبره شیخ بهایی، مدرسه علمیه عباسقلی خان، بقعه شیخ طبرسی، مجموعه تاریخی مصلی مشهد، موزه آب، موزه علوم و تاریخ طبیعی، موزه آیین های پهلوانی، موزه و خانه ملک، خانه داروغه و کاروانسرای باباقدرت اشاره نمود. مجتمع های تجاری شاخص مشهد نیز عبارتند از: مجموعه سپاد از جمله الماس شرق، مرکز تجاری خیام و...، مشهد مال، بازار رضا، بازار بزرگ فرش، بازار هنر خراسان،  بازار مرکزی، مجموعه پدیده شاندیز، مجتمع تجاری زیست خاور، مجتمع سلمان، ویلاژ توریست، پروما، کیان سنتر، بازار حکیم، بازار جنت، بازار گوهر شاد، بازار بعثت و...

منطقه ییلاقی طرقبه ، ییلاق شاندیز، پارک جنگلی وکیل آباد، باغ وحش وکیل آباد، سد چالیدره، آرامگاه فردوسی، موزه و بقایای شهر توس، بنای هارونیه، سنگ نگاره شتر سنگ، هفت حوض، غار مغان، بند گلستان، سد طرق، مصلی طرق، رباط طرق، رباط ویرانی، پیست اسکی شیر آباد، سد کارده، قلعه مادها، آبشار آبگرم، آبشار ارتکند، آبشار قره سو، آبشاراخلمد، کلات نادر و عمارت خورشید، پارک ملی تندوره و دره چهل میر، برج رادکان، برج اخنگان،  رباط شرف، آسبادهای نشتیفان، قنات قصبه گناباد، میل کرات، بازه هور، دریاچه بزنگان(گل بی بی)، دره شمخال، غار مزدوران، چشمه گوراب، سایت بندیان درگز و... نیز سایر جاذبه های اطراف مشهد و استان خراسان رضوی هستند.

صنایع دستی عمده شهر مشهد عبارتست از مصنوعات سنگی از سنگ هرکاره از جمله دیزی سنگی، هاون سنگی، دست آس سنگی، تزیینات سنگی، زیور آلات سنگی و... فرش، قالی و قالیچه دستبافت مشهد از شهرت جهانی خوردار است که طرح، رنگ و کیفیت مخصوص به خود را دارد. گلدوزی، ارغوان بافی، نمد، صنایع چرم، پوست و پشم از جمله البسه، پوستین، زیرانداز و... نیز پر طرفدار است.

سوغات مشهد عبارتند از زعفران، زرشک، عناب، آلو خشک، نخود و کشمش، ادویه هفت رنگ، نان رضوی، شیرینی پادرازی، انواع خشکبار، سنگهای قیمتی از جمله فیروزه، عقیق در زیور آلات تزیینی، انواع متبرکات و هدایای مذهبی. لبنیات و روغن زرد گوسفندی این منطقه بسیار پر طرفدار است. مشهد میوه های معروفی نیز دارد که از آن جمله می توان به خربزه، گیلاس، هلو، تیل، آلو و زرد آلو اشاره نمود.

تنوع غذایی در مشهد بسیار بالاست. علاوه بر غذاهای محلی و سنتی مشهد و خراسان، رستورانهای متنوعی از غذاهای سایر نقاط کشور و غذاهای بین المللی و سایر کشورهای جهان در مشهد به وفور یافت می شود. شله، شیشلیک، یخنی، دیگچه، ماهیچه، دیزی سنگی، حلیم گوشت گوسفند، کباب برگ که با کیفیت ویژه ای تهیه می شوند از جمله غذاهای بومی مشهد و خراسان رضوی هستند. در سفر به مشهد بستنی سنتی طلاب مشهد را نیز فراموش نکنید.

موسیقی خراسان به مرکزیت شهرستان خواف از جمله جاذبه های این منطقه است و رقص چوب در مناطق شمال و جنوب خراسان به شیوه های متفاوت برگزار می شود. کشتی باچوخه در مشهد و اغلب در نواحی شمالی خراسان از جمله قوچان، درگز و اسفراین هر سال در زمان مشخص برگزار می شود.

عطاری، طب سنتی و حجامت در این منطقه مرسوم بوده و کیفیت بالایی دارد. مشهد با توجه به امکانات مراکز پزشکی و سلامتی متعدد قطب گردشگری سلامت و توریست درمانی کشور نیز هست.

منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به حرم مطهر امام رضا (ع) و شهر مشهد
• کتاب خراسان رضوی، نوشته مژگان سبزیان- انتشارات کامل- چاپ اول 1392 شابک 9786007322024
• بروشور هتل پردیسان به مناسبت مشهد 2017 پایتخت فرهنگ اسلامی
• مشهد الرضا قبله دلها- راهنمای گردشگری مشهد مقدس- ستاد اجرایی خدمات سفر خراسان رضوی- سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی