پل آهنی جلفا و مزار مرزبانان شهید جنگ جهانی دوم بر روی رود ارس و نقطه صفر مرزی ایران و کشور آذربایجان در یک کیلومتری شرق جلفا، در استان آذربایجان شرقی، در شمال غرب ایران به مختصات N38,57.027 و E045,38.879 و ارتفاع 705 متر از سطح دریا واقع است.

پل آهنی که راه آهن از روی آن عبور می کند، در سال 1913 میلادی به وسیله شرکت راه آهن تبریز-جلفا به سرمهندسی ترسکینسکی ساخته شده است و در سال 1914 میلادی به پایان رسیده است.

طول آن در حدود 110 متر و عرض آن در حدود 5.5 متر است. از خصوصیات بارز این پل می توان به معلق بودن، داشتن انقباض و انبساط در فصول سرد و گرم سال اشاره نمود. این پل به شکلی طراحی و ساخته شده است که سطح آب رودخانه ارس به هر مقدار که بالا بیاید باز هم 2.5 متر با سطح آب فاصله خواهد داشت.

شهریور 1320 هنگامی که متفقین تصمیم به اشغال ایران می گیرند، سه مرزبان غیور وظیفه پاسداری از این مرز را بر عهده داشته اند، پس از آن که ارتش روس ها برای ورود به خاک ایران به پل آهنی جلفا-نخجوان که عملا تنها و بهترین محل عبور از رود پر خروش ارس در این ناحیه است نزدیک می شوند، مقاومت دو روزه این سه دلاور آغاز می شود. این مرزبانان غیور و شجاع مرزهای ایران با اشراف به پل، دو روز تمام لشکر تا به دندان مسلح روس را زمین گیر می کنند و روس ها نیز که چاره ای جز عبور از همین پل نداشته اند نمی توانستند با توپخانه سنگین به حمله بپردازند و در نهایت نیز با شهادت ((ژاندارم شهید سرجوخه ملک محمدی فرزند محمد علی 35 ساله))، ((شهید سید محمد واثی هاشمی فرزند میر جعفر 23 ساله)) و ((شهید عبدالله شهریاری فرزند حیدر 36 ساله)) است که می توانند وارد خاک ایران شوند.

مقاومت شجاعانه این سه سرباز چنان تاثیری بر ارتش متجاوز گذاشت که پیکر پاک آنان در همان محل مقاومت با احترام به خاک سپرده شده و امروزه نشانه دیگری از غیرت و شجاعت جوانان ایران عزیزمان است.

مشابه چنین داستانی در نقطه صفر مرزی باجگیران واقع در شمال شرقی ایران نیز توسط افراد محلی نقل می شود که در همان زمان گروهبانی به تنهایی در برابر ارتش متجاوز روسیه مقاومت می کند تا به شهادت می رسد ولی اکنون حتی نام و نشانی از وی در دست نیست.

پیشنهاد می شود در سفر به منطقه شمال غرب کشور و شهر جلفا مزار این شهدای دلاور را زیارت کنید.

 منابع:

• سفر تحقیقاتی تیم شگفتی های ایران به پل آهنی جلفا و مزار مرزبانان شهید جنگ جهانی دوم
• سنگ نوشته نصب شده در محل توسط سازمان منطقه آزاد تجاری- صنعتی ارس